هفته کتاب‌خواني از 24 آبان آغاز مي‌شود و عاشقان مطالعه با شروع تخفيف‌هاي کتاب‌فروشي‌ها به دنبال کتاب‌هاي موردعلاقه خود مي‌روند. اگر چه اين تخفيف‌ها حدود 15 تا 20 درصدي است اما چند سالي است که افزايش قيمت کتاب باعث شده اين کالاي فرهنگي از سبد خانوار حذف شود.
اخبار کاهش قيمت کاغذ بسياري را به کاهش قيمت تمام‌شده کتاب اميدوار کرده اما هنوز تغييري رخ نداده است. «حسن ميرباقري» رئيس انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا در مرداد ماه سال 98 اعلام کرد: «به دنبال همکاري وزارت صنعت، معدن و تجارت و انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا، وضعيت بازار نسبت به دو ماه قبل در زمينه تأمين انواع کاغذ گلاسه و مقوا بسيار خوب است و ميتوان ادعا کرد که قيمت انواع کالاها تا 50 درصد کاهش داشتند.» او همچنين در مهرماه سال 98 از کاهش 30 درصدي قيمت کاغذ تحرير نسبت به دو ماه گذشته خبر داد. اما اين اخبار منجر به کاهش قيمت کتاب نشد.
کاغذ تنها 30% قيمت تمام‌شده پشت جلد کتاب است. اما کتاب هزينه‌هاي ديگري هم دارد. مثل هزينه گلاسه جلد، هزينه طرح جلد و هزينه کارمندان انتشارات. همچنين به اين موارد بايد 10% حق تأليف را هم اضافه کرد. اين مسئله را در چاپ سررسيد هم ميتوان ملاحظه کرد.
قيمت کاغذ چهار برابر شد
مسئول نشر هادي در پاسخ به سوال قيمت کاغذ در دو سال اخير چقدر افزايش يافته است؟ گفت: «اکثر کتاب‌هاي موجود در بازار به صورت رقعي و در سايز 60 در 90 و با کاغذ تحرير چاپ مي‌شود. اوايل سال 97 قيمت يک بند کاغذ در بازار آزاد حدود 90 هزار تومان بود؛ اما از تابستان و به دنبال اخبار قيمت دلار، روند صعودي را آغاز و اواخر سال 97 به حدود 280 رسيد. همچنين در اوايل 98 کاغذ رشد نجومي کرد و به حدود 370 تومان رسيد. اما امروز 22 آبان قيمت هر بند در بازار آزاد حدود 240 تومان است.»
طبيعي است در چنين وضعيتي قيمت پشت جلد کتاب نيز با رشد نجومي همراه خواهد بود. براي مثال کتابي 200 صفحه‌اي که در اوايل 97 قيمت پشت جلدش بين 20 تا 30 هزار تومان بود؛ الان همان کتاب در حدود 45 هزار تومان است.
آرامش در بازار
«محسن عمادي» در توضيح اين کاهش قيمت به تبيان گفت: «اين کاهش قيمت به خاطر تثبيت نرخ دلار و ثبات موجود در بازار است. همچنين قيمت کاغذ هم که به صورت حبابي رشد کرده بود، به نرخ تعادلي خود رسيده و به نظر مي‌رسد اگر همين روند ادامه پيدا کند، هر بند کاغذ به 200 يا کمتر هم برسد.»همچينين قيمت سررسيد تبليغاتي هم تحت تاثير همين مسئله است.
البته خبر دستگيري سلاطين کاغذ و محاکمه آن‌ها و همچنين واگذاري واردات و پخش کاغذ به مردم و صنف کاغذ در ايجاد تعادل و آرامش در قيمت کاغذ اثرگذار بود. «احمد شريفان» که 27 سال در صنف کاغذ فعاليت و سابقه و همچنين مسئوليتي در اتحاديه کاغذ و مقوا دارد، گفت: «هنوز اعتقاد دارم دولت بايد کار را به مردم بسپارد. از زماني که کار به دست تجار سپرده‌شده، ثبات حس مي‌شود. خوشبختانه از زماني که ارز نيمايي به کاغذ داده شد، شاهد رقابتي شدن بازار کاغذ هستيم. بازار دست تجار صنف افتاد و آن‌ها در حال رقابت با يکديگر هستند. اگر اين مسير را ادامه دهيم در آينده وضع بهتر هم خواهد شد.»(1)
چرا قيمت کتاب پايين نمي‌آيد؟
اگر چه قيمت کاغذ کاهش حدوداً 40 درصدي داشته اما قيمت پشت کتاب پايين نيامده است. عمادي در اين زمينه توضيح داد: «کاغذ تنها 30% قيمت تمام‌شده پشت جلد کتاب است. اما کتاب هزينه‌هاي ديگري هم دارد. مثل هزينه گلاسه جلد، هزينه طرح جلد و هزينه کارمندان انتشارات. همچنين به اين موارد بايد 10% حق تأليف را هم اضافه کرد. نکته مهم ديگر اين است که پخش‌کننده‌هاي عمده کتاب و کتاب‌فروشي‌ها از ناشران توقع تخفيف‌هاي 40% دارند. براي مثال انتشارات ما به کسي که بيش از هزار جلد کتاب بخواهد، 40% تخفيف مي‌دهيم. همه اين‌ها باعث مي‌شود قيمت تمام‌شده کتاب زياد شود.»
اما علت ديگري که باعث شده قيمت کتاب مانند کاغذ سقوط نکند، اين است که بسياري از انتشاراتي‌ها اگر چه کاغذ را با 4 برابر قيمت قبل از بازار تهيه مي‌کردند اما قيمت کتاب را تنها 2 برابر کردند تا مشتري خود را از دست ندهند. در واقع سود خود را از دست‌داده و برخي به مرز ورشکستگي رسيدند. حال که قيمت کاغذ پايين آمده، در حقيقت با قيمت کنوني کتاب تطبيق پيدا کرده و ضرر برخي انتشاراتي‌ها جبران شده است.
بهرامي مدير انتشارات آرادمان در اين زمينه عنوان کرد: «نخستين نکته اين است ناشراني که مانند ما شرايط نيمه ورشکستگي را تجربه کردند، در چند ماه اخير توان توليد نداشتد، زيرا 460 الي 500 درصد عقب‌افتاده‌اند، موعد چک‌هاي آن‌ها رسيده و نمي‌توانند توليد داشته باشند.»(2) کاهش فروش
در ادامه با کتاب‌فروشي يکي از انتشاراتي‌ها تماس گرفته و از او ميزان فروش در دو سال اخير را پرسيديم. محمدي با صدايي گرفته و ناراحت آهي کشيد و گفت: «انتشارات ما که هزينه کتابش بسيار کم است حدود 20 الي 30% در يکي دو سال اخير کاهش فروش داشتيم. اما اين رقم در انتشارات بزرگ(و خصوصي) ديگر که کيفيت کتابشان بالاتر است به 50% هم مي‌رسد. شما مي‌توانيد اين کاهش را در تعداد تيراژ هر کتاب هم ببينيد.»
اما به نظر مي‌رسد اگر روند کاهش قيمت کاغذ و تثبيت نرخ دلار ادامه پيدا کند و همچنين دولت به کارخانه‌هاي توليد کاغذ در داخل بهاداده و حمايت کند، قيمت کتاب در ماه‌هاي آينده بشکند و پايين بيايد.
منبع: مرکز اطلاعات کاغذ ايران
درباره این سایت